Warszawa: monstrancja z włocławskiej katedry na ekspozycji w Zamku Królewskim
31 maja 2019 r., tekst i foto: ks. Zbigniew Łukasik
Wśród prawie 500 obiektów, pochodzących od ponad 80 właścicieli, znalazł się jeden z najcenniejszych zabytków z włocławskiej katedry - XVII-wieczna monstrancja fundacji biskupa Macieja Łubieńskiego.
„Rządzić i olśniewać. Klejnoty i jubilerstwo w Polsce w XVI i XVII wieku” to tytuł pierwszej w historii polskiego muzealnictwa tak przekrojowej i obszernej wystawy, poświęconej polskim wyrobom złotniczym z XVI i XVII wieku. Wystawę przygotowywaną od kilku lat przez zespół wybitnych specjalistów pod kierunkiem kurator Danuty Szewczyk-Prokurat, będzie można oglądać od 30 maja do 4 sierpnia na Zamku Królewskim w Warszawie.
Unikatowa ekspozycja prezentująca blisko 500 obiektów dokumentuje kunszt jubilerów z terenu całej Rzeczypospolitej. Dzięki wystawie będzie można zobaczyć w jednym miejscu tak wiele drogocennych klejnotów, które na co dzień są zamknięte w skarbcach i sejfach często niedostępnych dla publiczności.
Oprócz zabytków przechowywanych w Polsce, na wystawie znajdą się obiekty z Wilna, z paryskiego Luwry, Londynu, Florencji, Monachium, Uppsali oraz Nowego Jorku. Wśród nich swym blaskiem zwiedzających olśniewać będzie włocławska monstrancja. Ufundowana w 1638 roku przez biskupa Macieja Łubieńskiego (biskup kujawsko-kaliski w latach 1631-1641), a wykonana w brodnickim zakładzie złotniczym przez Johanna Christopha Krella, zdradza duże umiejętności złotnika, wykorzystującego modne w tym czasie w całej Europie rozwiązania kompozycyjne, odbiegające od wyrobów toruńskich, pruskich czy wielkopolskich z tego czasu. Włocławski obiekt jest przykładem monstrancji retabulowej z silnymi reminiscencjami typu wieżowego. Centralna strefa z reservaculum otoczonym promieniami, ujęta jest w gładkie kolumny, do których od zewnątrz przylegają ażurowe uszaki. Zwarty kształt, z ośmioboczną kilkukondygnacyjną wieżą w górnej partii, urozmaicony jest drobnym ornamentem, pokrywającą poszczególne elementy podstawy. Twardość, graniastość, linearne rozczłonkowanie, przy wyraziście zarysowanym zewnętrznym konturze określa jej manierystyczno-postgotycki styl. Bogactwo niezwykłego skarbu uzupełniają akwamaryny, rubiny, kryształy górskie oraz perły, misternie połączone z całym bogactwem zastosowanych ornamentów ażurowych o przewadze form schweifwerkowych.
Wydarzeniu towarzyszyć będzie obszerny katalog, który jak mówi kurator wystawy - zilustruje walory tych kosztowności, a także wyjaśni zawiłości ich często skomplikowanej i wyrafinowanej formy.
